قلعه شمیران ایوان

قلعه شمیران : قلعه شمیران مربوط به دوره ساسانیان و در شهرستان ایوان روستای سرتنگ واقع در شده است و این اثر در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۸۴۵۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قلعه کوهستانی شمیران احتمالا یکی از قلعه های معروف دوره ساسانیان است که از آن با نام «دژ سبدان»(deže sæbdæn) نام برده شده است که در زمان فتح ماسبذان سپاهیان اسلام آن را تصرف کردند. این قلعه یکی از قلاع محکم دوران خود بوده که آثار دیوارهای آن بر صخره ای در 2 کیلومتری غرب روستای سرتنگ در کنار رودخانه «گه نگیر» در داخل دره شمیران واقع است.

این قلعه که بر روی صخره ای با شیب تند، و در ارتفاعی در حدود 180 متر از سطح رودخانه قرار دارد، بصورت یک شبه جزیره توسط رودخانه گه نگیر محاصره شده است و تنها از طرف جنوب به خشکی راه دارد. قلعه دارای پنج برج دیده بانی بوده که یکی از برج ها در محل ورود و خروج قلعه قرار گرفته و چهار برج دیگر در اطراف آن، مراقبت از قلعه بر عهده داشته اند.

عرض دیوارهای این قلعه که هنوز باقی مانده است، بیش از یک متر است. مصالح این قلعه از قلوه سنگ و ساروج است. داخل بعضی از اتاق ها با گچ، سفید کاری شده که به علت گذشت زمان تیره شده است. بنای این ساختمان چنان قدمت دارد که بر روی آن درختان بزرگی رشد کرده است و محیط این دژ بیش از 700 متر است.

دروازه ورودی این قلعه بر روی صخره ای سنگی قرار دارد که تقریبا 17 متر عرض دارد و برج نگهبانی آن دارای ساختمانی است که به دو قسمت تقسیم شده است، طول این ساختمان 14 متر و عرض آن 7 متر و سقف آن ویران شده است.

این دژ احتمالا در دوران اسلامی یکی از دژهای اسماعیلیان در استان ایلام بوده که از استحکامات طبیعی ویژه ای برخودار بوده است.

خانم فریا استارک در سفرنامه خود به دژ یا قلعه شمیران اشاره کرده است و می گوید:

در تنگه شمیران قلعه مخروبه ای وجود دارد و در امتداد دره قبرهای محتوی وسایل مفرغی پیدا شده است. این قلعه احتمالا توسط فرقه اسماعیله مورد استفاده قرار گرفته است و قلاع آن ها در منطقه ایوان بوده است.