تربیت

(تَ یَ)

فارسی

ریشه‌شناسی

پهلوی

واژه تَربیَت واژه ای اَرَبی اَز ریشه یِ سه تاییِ رَبَبَ دَر ریختارِ گویا تَفعیل اَست. اَفروزانِش واژه هایِ پارسیِ بَرابَرنِهاد با تَربیَت : پَروَرِش : کاربُردِ این واژه تا اَندازه ای نادُرُست اَست . پَروَرِش نام کارپایه یِ پَروَردَن اَست . دَر پارسی دو کارواژه بَرای دو نِگَریسته باش دارَد اَگَر کَسی خودَش را بِپَروَرَد نام واژه یِ آن پَروَرِش اَست وَلی اَگَر کَسی کَسِ دیگَری را بِپَروَرانَد نام واژه یِ آن پَروَرانِش اَست ، بایَد دید دَر کُجا وَ چه کُنونه وَ گونِگی آن را به کار می بَریم: پَروَردَن < پَروَرِش پَروَراندَن < پَروَرانِش ریشه شنِاسیِ پَروَر : ستاکِ این واژه پَروَر اَست که اَز دو بَخش چِهرانده شُده وَ به رُخسارِ پَروار هَم گُفته می شَوَد :پَروَر : پَر - وَر ؛ پَروار : پَر - وار پیش وَندِ پَر دَر پارسی چَند چِهر دارَد : پَر - دَر پَرداختَن، پَرا - دَر پَراکَندَن، پیرا - دَر پیرامون مینه یِ این پیش وَند : گِرداگِرد ، دُور و بَر سِتاکِ وَر یا وار به مینه یِ پوشیدَن وَ پوشِش اَست مانَندِ : شَلوار : شَل - وار ( شَل =پا ، وار =پوشِش ) پَروار : گوسفَندِ پَرواری = گوسفَندی که دَر جایی که دُور وُ بَرَش دیوار کِشیده شُده چاغ و چِله شُده اَست. پَردیس ( فِردوس ) = جایی دَر آن جَهان به مانَندِ باغی که گِرداگِردِ آن دیوار کِشیده شُده اَست. رویِ هَم رَفته پَروَر یا پَروار : گِرداگِردِ جایی یا چیزی یا کَسی را پوشاندَن یا به سُخَنواره ای بَستَن وَ با این کار اَز آن نِگه بانی کَردَن وَ سِپَس آن را بالاندَن وَ رویاندَن ، مانَند هَر جایی که بَرایِ اَنجامِ کارها نیاز به ساختمان دارَد و ساختمان هَم دیوار و کَپ وَ زیربام دارَد مانَندِ : دانِشگاه ، آموزِشگاه ، دَبِستان ، دَبیرِستان وَ . . . به زَبانِ ساده : پَروَر یا پَروار = دُورِ جایی را پوشاندَن. آن چه ما اِمروز اَز این واژه می فَهمیم مینه ها وَ فَهمیده های دُوُم وُ سِوُمِ آن اَند. ریشه یابی واژه یِ فَرهیختَن : واژه یِ فَرهیختَن یا فَرهیزیدَن وَ فَرهیزاندَن ریشه یا سِتاک این کارواژه هیز اَست که چِهرِ کُهَن آن آز وَ آخ می باشَد که کارواژه هایی با رُخسارهای گونه گون دَر پارسیِ دَری به جا مانده اَست :آختَن ، آزدَن ، آهیختَن ، آهیزیدن به چِهرِ زا دَر : زا به راه = اَز راه بیرون شُدَن زادَن = زِه یا زِندی را زاییدَن : زِند اَز دَرون زِهدان به بیرون آوَرده می شَوَد. آزاد = با زاده شُدَن بیرون آمَده شَمشیرِ آخته = شمشیرِ اَز نیام بیرون یا بَرکِشیده شُده آهَنجیدَن ، آهَنگ ، آهَنج آهَنگِ سِپار = قَصدِ سَفَر ( اَز خانه بیرون آمَدَن ) آهَنگ = تَرانه ، قَصدِ و بَرکِشی آرِزویی یا آوازی اَز دَرون به بیرون مینه یِ نُخُستینِ آن را بایَد دَر بُنِ آز یا اَز جویید ، اَز یا آز : به سوی بیرون وَ هَم ریشه با aus آلمانی وَ out اِنگِلیسی وَ ex لاتینی ست . آزدَن: آز - د - اَن ( دِ نِشانه یِ زمانِ گُزَشته وَ اَن نِشانه یِ اَنجامِ کار اَست ) مینه : به سوی بیرون آوَردَن یا بُردَن یاکِشیدَن آهیختَن : آ - هیخ - ت - اَن آهیزیدَن : آ - هیز - اید - اَن فَرهیختَن : فَر - هیخ - ت - اَن فَرهیزیدَن : فَر - هیز - اید - اَن پیش وَند آ - : کوتاه نِویسیِ آیَنده یا آی اَز آمَدَن به پارسی اِمروز اَنجام دادَن یا کَردَن یا اَز نَهان به آشکار آوَردَن آهیختَن : اَز دَرون به سویِ بیرون بیای یا بیاوَر فَرهیختَن : اَز دَرون به سویِ بیرون بِبالان وَ بِرویان وَ بِوالان والاندَن ، رویاندَن وَ بالاندَن = رُشد دادَن واژه یِ رُشد اَرَبیده یِ رُست اَز رُستَنِ پارسی اَست. واژه یِ وَلَد اَرَبیده یِ والا دَر پارسی اَست که دَر مینه یِ دیگری دَر اَرَبی کاربَرد دارَد : زاییدَن واژه نامَک: اَفروزانِش = توضیح سه تایی = ثُلاثی ریختار = باب ، صیغه بَرابَر نَهاد = مُعادِل نِگَریسته = مَنظور چِهریدَن = تَشکیل شُدَن؛ چِهراندَن = تَشکیل دادَن کُنونه ، گونِگی = حالَت رُخس ، رُخسار = صورَت ( سوروَش ، سورَش پارسیِ آن ) سُخَنواره = عِبارَت کَپ = کَف ( کَپِ اُتاگ = کَفِ اُتاق، کَفه یِ تَرازو = کَپه یِ تَرازو وَ دَر زبان آمگانه : بِکَپ = دِراز بِکِش و بِخواب روی کَپ / کَفِ زَمین )سَخ ، سَخف = آسِمانه ، زیربام ، سَقف کوتاه نِویسی = اِختِصار باش داشتَن ، بود وُ باش داشتَن = وُجود داشتَن

مصدر متعدی

پروردن.
ادب و اخلاق را به کسی آموختن. ؛ ~بدنی سازمانی که برنامه ریزی و اجرای امور ورزشی را بر عهده دارد. ؛ ~معلم مرکزی که دانشجویان را برای تدریس در مدارس یا دانشگاه‌ها آموزش می‌دهد، دانش سرا.

منابع

فرهنگ لغت معین

برگردان‌ها

انگليسی:Education

ایتالیایی

اسم

educazione

انگلیسی: upbringing