خلم

فارسی

ریشه شناسی

• ایرانی

آوایش

• [خِلم]، [خُلم]

اسم

خلم

1. خشم، غضب.
2. گل تیره چسبنده.
3. خلط غلیظی که از بینی آدمی و جانوران ریزد؛ آب بینی ستبر.

مثل

1. کفر جهل است و قضای کفر علم -- هر دو یک کی باشد آخر خلم و حلم. (مولوی)
2. ایمنان را من بترسانم به‌خلم -- خائفان را ترس بردارم ز حلم. (مولوی)
3. خلم بهتر از چنین حلم ای خدا -- که کند از نور ایمانم جدا. (مولوی)
4. تا کی آرم رحم خلم آلود را -- ره نمایم علم حلم اندود را. (مولوی)

مثال

1. دو جوی روان در دهانش ز خلم. (شهید بلخی)
2. زآن خلم و زآن بفج چکان بر بر و بر روی. (شهید)
3. همان کز سگ زاهدی دیدمی -- همی بینم از خیل و خلم و خدو. (عسجدی)
4. عدو را خیال سر تیغ تو -- ز بینی کند مغز بیرون چو خلم. (شمس فخری)

ریشه شناسی۲

• باختری(بلخی)

نام‌جا

خُلُم

1. قصبه ای از توابع بلخ در سرحد بدخشان که به ده فرعون اشتهار دارد. (ناظم الاطباء)
2. یاقوت گوید: شهری است در نواحی بلخ ، در بیست فرسخی این شهر، شهر کوچکی با دهها و بساتین یافت میشود و همیشه در آنجا باد می وزد. (از معجم البلدان )
3. به طخارستان است به دو منزلی سمنگان . (دهخدا)
4. در خراسان میان بلخ و طخارستان است و اندر صحرا نهاده بر دامن کوه و او را رودی است و خراجشان بر آب است و جایی بسیار کشت و برز است . (حدود العالم )