کتک
فارسی
[ویرایش](کُ تَ)
ریشه‌شناسی
پهلوی
واکاویِ واژه کُتَک یا کوتَک : ( کوفتَک یا کوفتَگ )
( کوفتَگ ) : از کارواژه ( کوفتن/کوب ) و پسوند ( اَگ/اَک ) در زبان پهلوی ساخته شده است؛ که در اینصورت آوایِ ( ف ) از واژه کوفتَگ ( کوفتَک ) سترده ( حذف ) شده و به دیسه یِ ( کُتک ) یا ( کوتَک ) در آمده است. در واژه ای همچون ( کوف ) به چمِ ( کوه ) نیز به سترشِ ( حذفِ ) آوای ( ف ) برمی خوریم.
همچنین دیدگاهِ دوستان مبنی بر ساختِ واژه یِ ( کُتک ) از ( کو ) یا ( کوب ) و تَک ( تاختن ) نیز درخورِ نگرش است ولی به گمانِ من این واژه نخست ( کوفتَگ ( کوفتَک ) ) بوده است.
1 - کُتک یا کوتک: ( بُن گذشته یِ کارواژه یِ کوفتَن/پسوند ( اگ یا اک ) ) : ( کوفتک ) به ( کوتک )
2 - زدایش ( حذف ) آوایِ ( ف ) در واژگانی همچون ( کوف ) به ( کوه ) ، تروفش به ( تُرش ) و. . . از زبان پهلوی - پارسی میانه به پارسیِ کنونی دیده می شود؛ به آوا یا آواهای بکاررفته پیش از آوای ( ف ) بنگرید و آنرا با آواهای بکاررفته پیش از آوای ( ف ) در واژه ( کوفتَگ یا کوفتَک ) بسنجید.
( کو ) در ( کوف ) و ( کو ) در ( کوفتَگ ) با زدایشِ ( حذف ) آوای ( ف ) همراه است و آوای ( او u ) در ( تروفش ) که به ترش انجامیده است.
3 - ساختارِ بُن گذشته به همراه پسوندِ ( اگ یا اک ) در واژگانی همچون ( تروفتَگ ) در زبان پهلوی - پارسی میانه نیز دیده می شود که از کارواژه ( تروفتَن ) به همراه پسوند ( اگ یا اک ) ساخته شده است ( ن. ک رویه یِ 84 از نبیگِ ( فرهنگنامه کوچک پهلوی ) نوشته یِ ( دیوید مک کنزی ) )
( واژه یِ کُتَک یا کوتَک واژه ای ایرانی است ) .
افزون بر آنچه که من در دیدگاههای پیشینم بازگو کردم، برایِ اینکه بدانید واژه یِ ( کُتک یا کوتک ) با واژه یِ ( کوفتن ) در پیوند است که در آن آوایِ ( ف ) زدوده شده است..
در کُردی نیز به ( کوفتن ) ، ( کوتَن ) می گفته اند که با زدایشِ آوایِ ( ف ) همراه بوده است.
( کوفتَک:کوفت/پسوندِ ( اَگ یا اَک ) ) همان ( کوتَک:کوت یا کُت/پسوندِ ( اَگ یا اَک ) ) است.
پَسگشت ( reference ) :
در رویه یِ 416 از نبیگِ ( فرهنگِ ریشه هایِ هندواروپاییِ زبانِ فارسی ) آمده است.
اسم
[ویرایش]- عصا و چوبدستی.
مصدر متعدی
[ویرایش]- زدن، ضربه زدن. ؛ ~خور سفتی بودن از کتک خوردن پروا نداشتن.
منابع
[ویرایش]- فرهنگ لغت معین
برگردان‌ها
[ویرایش]- انگلیسی
- smacking