𐭡𐭫𐭭𐭮

پارسی میانه

ریشه‌شناسی 1

از پارسی باستان -vrinǰi* که با مترادفهای سغدی ܒܪܝܢܤ (βrync /*βrinč/j/) ، ܪܝܙܐݎܗ (ryzʾkh/*rezak, *reze?/) و ܪܝܣݎ rysk (/*ri/ē̆se/),، پشتو وريژې (wriže) ، ختنی (rrīysu)، یغنابی рӣжуна rĭžóna рижуна, rĕžóna، زازاکی riz ، اورموری ریدزان (rīdzan) و ریزن (rēzan) وابستگی دارد. این واژگان ایرانی، با واژه سنسکریت व्रीहि (vrīhi) نیز خویشاوندی دارند. واژگان ὄρυζα (óruza), ὄρυζον (óruzon, “برنج”), ὀρίνδης (oríndēs, “نان برنجی”) از یونانی باستان برگرفته از زبانها و گویشهای ایرانی است. گفتنی است برخی پژوهشگران بر این باورند که واژگان عربی رُزّ (ruzz) و سریانی ܪܘܙܐ (rūzā) نیز وام‌واژگانی از زبانهای ایرانی هستند.

اسم

1. برنج

استقاقات

• پارسی میانه مانوی:
• پارسی: برنج‎ (berenj), (کهن، منسوخ شده) گرنج‎ (gorenj, goranj)
  • → بلوچی: بیرینج (byrynj)
  • → کردی:

    کردی سورانی: برنج (birinc)

    کردی کرمانجی: birinc

  • →ترکی عثمانی: پرنج (pirinǰ), برنج (birinǰ)
    • ترکی: pirinç
    • → آسی:

      ایرون: пыры́ндз

      دیگرون: пириндз

• → آرامی:

  سریانی کلاسیک: ܒܪܢܓ (brng)

• → گرجی: ბრინჯი (brinǯi)
  • → آبخازی: абрынџь, апрынџь
• → ارمنی کهن: բրինձ
  • ارمنی میانه: բրինձ
    • ارمنی: բրինձ (brinj)
• → زازاکی: birinc

منابع

• MacKenzie, D. N. (1971) , London, New York, Toronto: Oxford University Press, ص 19
• Ačaṙean, Hračʿeay (1971), “բրինձ”, in [] (به ارمنی), ج 1, ویرایش 2 , Yerevan: University Press, published 1926–1935, ص 493a
• Cabolov, R. L. (2001) [] (به روسی), ج 1, Moscow: Russian Academy Press Vostochnaya Literatura, صص 184–185
• Mayrhofer, Manfred (1976) [] (به آلمانی), جلد 3 , Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, ص282
• Mayrhofer, Manfred (2001) (به آلمانی), جلد 3, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, ص597f
• Bailey, H. W. (1979) , Cambridge, London, New York, Melbourne: Cambridge University press, ص364
• Šagirov, A. K. (1977), Lomtatidze K. V., editor, [] (به روسی), جلد 3, Moscow: Nauka, ص13
• Abajev, V. I. (1973) [] (به روسی), جلد 2, Moscow, Leningrad: USSR Academy of Sciences, ص246