قانون

فارسی ایرانی

ریشه‌شناسی

پهلوی
پیشنهادِ واژه به جایِ " قانون" : ( اَرت/ اَرته ) در زبانِ آلمانی " Recht، Gesetz " به مینه " قانون:law" است. در زبانِ اوستایی واژه یِ " اَرتَ: ərəta یا arəta یا arta" به مینه " قانون" نیز بوده است ( چنانکه در وانگاره هایِ زیر می بینید. ) " اَرتَ: ərəta یا arəta" صفت مفعولیِ ریشه یِ اوستاییِ " اَر:ar" است. ولی باید بدانید که " اَر:ar" دارای سه - چهار دسته یِ معنایی است که برپایه دسته بندیِ کریستین بارتولومه، این واژه در چمِ " قانون" به سومین مینه از دسته مینه هایِ " اَر: ar " نِشانِش ( =دلالت ) دارد. " َاَر: ar" در اینجا به مینه " استوار شدن، تثبیت شدن، فیکس شدن، جایگیر و مستقر شدن" است و از اینرو " اَرتَ: ərəta یا arəta یا arta" به چمِ " استوار شده، تثبیت و فیکس شده، جایگیر شده، مستقر شده" است و برابر با صفت مفعولیِ " اَرپیتَ:arpita" از زبانِ سانسکریت است که باشندگیِ آوایِ " - p - " در آن ازبرایِ پدیده ای آواشناختی است. همچنین در سانسکریت واژه یِ " اَرپَیَتی:arpayati" سببیِ ریشه یِ اوستایی - سانسکریت " ar یا ṛ " ( در قالب سوم شخص ) است که از تکواژهای " اَر:ar" ( ریشه ) ، " - p - " ( پدیده ای آواشناختی ) ، " aya" ( نشانه یِ سببی ساز یا " Kausativ" ) ، و " ti - " ( نشانه سوم شخص ) است که بازنمایی کننده یِ " تثبیت و مستقر کردن، جایگیر کردن، فیکس کردن" است و برابر با کارواژه یِ " festsetzen " در زبانِ آلمانی است. " اَر: ar" برابر با " stecken bleiben ، sich festsetzen " ( آلمانی ) و برابر با " figere " ( لاتین ) که همریشه با واژه " fix" است، می باشد. fix" است، می باشد. کُنونه یِ " اَر:ar" در زبانِ اوستایی " اَرَ:ara" می باشد. باید بدانید که خودِ واژه یِ آلمانیِ " Gesetz" به مینه " قانون" نیز با کارواژه یِ " setzen " که به مینه یِ " نشاندن، فیکس/تثبیت کردن " است، همریشه و همبسته است؛ که از همین رو پیشنهادِ ما را بسیار برابرِ درخوری بجایِ واژه یِ " قانون" می گرداند. ازآنجایی که " اَرتَ " در زبانِ اوستایی صفت مفعولی است با واژه یِ " اَرته" در پارسیِ کنونی برابری می کند ولی چونکه " قانون" نام هست، پس با زدایشِ " َ " پایانی، به بُن گذشته " اَرت:arət یا art " بعنوانِ نام دست می یابیم. پس داریم: " اَرت" ( زبانِ پارسی ) برابر با " Gesetz " ( زبانِ آلمانی ) برابر با " قانون" ( زبانِ کوته مغز پرور ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . پَسگشتها: 1 - ستونِ 185 و 192 از نبیگِ " فرهنگنامه زبانِ ایرانی کهن" ( کریستین بارتولومه ) 2 - رویبرگ 182 از نبیگ " فرهنگ سَنسکریت - فارسی" ( جلالی نائینی ) - پوشینه یکم قانون