زبان:مصدر
در فارسی، مصدر درواقع اسم یه فرایند است که به «ـدَنْ»، «ـیدَنْ»، یا «ـتَنْ» ختم می‌شود (پایانشد)؛ و دارای انواعی است که ازش فعل، اسم، و صفت سازشد (ساخته می‌شود)؛ مانند، پوشیدن که «پوش» (بن کنون پوشیدن)، «پوشال»، «پوشاک»، «پوشا»، و ... ساخته می‌شود (سازشد).
در فارسی (نوین) مصدرسازها پسوندهایی هستند که باهاشان می‌توان یه مصدر ساده جدید از اسم، صفت، و بن‌کنون، که پایه مصدر خوانده می‌شوند، ایجادید (ایجاد کرد)؛ که دارای بخش‌های زیر هستند:
- مصدروند: میانوندی که دارای معنی مصدری است؛
- سانما: پسوندی که نماینده نوع مصدر است؛ بعبارتی، نماینده نقش نهاد جمله در فعل آن مصدر است.
مصدروند[ویرایش]
در فارسی (نوین) «مصدروندها» میانوندهایی هستند که از نظر معنی همسان یه مصدر اند؛ و برای ساختن مصدرهای با معنی پیچیده بین پایه مصدر و سانمای مصدر قرار می‌گیرند. درواقع بوسیله مصدروندها بسیاری از مصدرهای پیچیده (مرکب) را می‌توان ساده‌کرد؛ مانند، «داکرسازی کردن» که هم‌ارز «داکریستن» است.
مصدروندها شامل دو بخش اند:
- ربطال: که نماینده نوع ارتباط بین پایه مصدر و مصدرواره است:
- مصدرواره: که معنی‌ای همانند مصدر دارد؛ مانند «ـسـ» در «داکریستن». و معمولا بگونه‌ای گزینشند (گزیده می‌شوند) که با واژگان موجود بیشترین سازگاری را داشته باشند.
- ـزـ: به معنی ایجادیدن؛ مانند، کریزدن، سانیزدن؛
- ـسـ: به معنی ساختن؛ مانند، داکریستن، انتزاعیستن؛
- ـخـ: به معنی آمیختن؛ مانند، امیداختن؛
- ـلوـ: به معنی آغشتن (آلودن)؛ مانند، فامالودن؛
- ـژـ: به معنی بدلیدن (تبدیل کردن)؛ مانند، زروژدن؛
- ـکـ: به معنی سزاواریدن؛ مانند، بوییکدن؛
- ـلـ: به معنی ابزاریدن (ابزار کردن)؛ مانند، رشدیلدن؛
- ـجـ: به معنی وارسیدن (بررسی کردن)؛ مانند، سانجیدن، کرجیدن؛
- ـپـ: به معنی انگاشتن (تصور کردن)؛ مانند، گروهیپدن، بدیپدن؛
- ـایـ: به معنی داراندن ویژگی؛ مانند، کناییدن، تواناییدن؛
- ـگـ: به معنی آغازاندن (آغاز کردن)؛ مانند، کاریگدن؛
سانما[ویرایش]
در فارسی (نوین) چند نوع مصدر وجود دارد؛ و هر کدام با افزودن یه پسوند خاص به بن مصدر (شامل اسم، صفت، یا بن کنون) ساخته می‌شود:
- مصدر گزاری گذرا: بن‌مصدر + ـدن/ـیدن/ـتن؛ مانند، «فهمیدن».
- مصدر گزاری ناگذرا: بن مصدر + ـودن؛ مانند، زیبودن.
- مصدر مجهول: بن مصدر + ـشتن؛ مانند، شمارشتن.
- مصدر گزارشی: بن مصدر + ـادن؛ مانند، استفادن.
- مصدر انگیزی: بن مصدر + ـاندن؛ مانند، گویاندن.
- مصدر انگیزی مجهول: بن مصدر + ـانشتن؛ مانند، گویانشتن.
- مصدر مجهول انگیزی: بن مصدر + ـشاندن؛ مانند، اجرایشاندن.
- مصدر باعثی: بن مصدر + ـردن؛ مانند، خرابردن.
- مصدر باعثی مجهول: بن مصدر + ـرشتن؛ مانند، خرابرشتن.
- مصدر مجهول باعثی: بن مصدر + ـشردن؛ مانند، خرابشردن.
- مصدر سببی: بن مصدر + ـاردن؛ مانند، پزاردن.
- مصدر سببی مجهول: بن مصدر + ـارشتن؛ مانند، پزارشتن.
- مصدر مجهول سببی: بن مصدر + ـشاردن؛ مانند، پزشاردن.
مصدرآما[ویرایش]
مصدرآما، پیشوندی است برای آمودن یه مصدر استفایشد (استفاده می‌شود).
مصدرآماها شامل دو بخش اند:
- آمایال: پیشوندی که معمولا برای افزودن یه معنی به ابتدای مصدر می‌چسبد:
- ربطال: نماینده نوع ارتباط بین آمایال و مصدر است:
منبع[ویرایش]
- نوشته‌شده توسط توسعه‌دهنده فارسی نوین